Spis treści

PRZEDMOWA DO WYDANIA 2001   13

I. STAWIAMY HIPOTEZĘ MILCZENIA   21
- "Nasze rozumienie pozostaje daleko w tyle za naszymi pomiarami" 22
- Każde badanie zaczyna się od zagadki 23
- Mowa i milczenie rozstrzygają o klimacie opinii 24
- Konformiści z ostatniej chwili 25
- Wyciągnąć zjawisko na światło dzienne 27

II. BADANIE NARZĘDZIAMI DEMOSKOPOWYMI   28
- "Skąd mam wiedzieć?" 28
- Odkrycie nowej zdolności człowieka, jaką jest rozpoznawanie klimatu opinii 30
- "Test kolejowy" 36
- Symulacja publiczności 39
- Odznaka też jest wypowiedzią 44
- Korzyść z posiadania po swojej stronie grup skłonnych do wypowiedzi 45
- Poczucie zgodności z duchem czasu rozwiązuje język 47
- Odwrócenie tendencji jako szansa dla badań 49
- Odrzucenie przypuszczenia, że lewicowcy są mniej wrażliwi na klimat opinii 52
- Nowy sposób pomiaru ciśnienia opinii 54
- Bateria pytań o gotowość publicznej deklaracji 56

III. LĘK PRZED IZOLACJĄ JAKO MOTYW   58
- Klasyczny eksperyment laboratoryjny Solomona Ascha burzy wizerunek dojrzałego człowieka 58
- Dwa motywy naśladowania: uczenie się i lęk przed izolacją 60
- Czy społeczna natura człowieka jest ukrywana? 61
- Demoskopowy eksperyment terenowy symulujący zagrożenie izolacją 62
- Palenie w obecności niepalących: test zagrożenia 63
- Reakcje w wywiadzie demoskopowym są jak reakcje w rzeczywistości 69
- Test nie działa 71
- Kogo się wyklucza? 73

IV. CZYM JEST OPINIA PUBLICZNA?   77
- Pięćdziesiąt definicji 77
- Spirala milczenia jako proces powstawania i szerzenia się opinii publicznej 78
- Odmienności znaczenia słów "Meinung" i "opinion" 79
- Zgoda, która wymaga uznania 79
- Trzy znaczenia słowa "publiczny" 80
- Skóra społeczna 81
- Opinie, które można wyrażać publicznie, nie narażając się na izolację 82
- Opinia publiczna jako uznanie i dezaprobata 83
- Spojrzenie w przeszłość: Machiavelli i Szekspir 83

V. PRAWO OPINII: JOHN LOCKE   86
- Reputacja, moda: kryteria w danym miejscu 87

VI. RZĄDZENIE OPIERA SIĘ NA OPINII: DAVID HUME, JAMES MADISON   90
- Miłość sławy: słoneczna strona opinii publicznej 91
- Człowiek jest lękliwy i ostrożny 92
- Nie sława, lecz zagrożenie uruchamia spiralę milczenia 93
- Czasy rewolucyjne wzmagają postrzeganie publiczności jako zagrożenia 93
- W 1661 roku Glanvill wprowadza pojęcie "klimat opinii" 94
- Descartes jako intuicyjny znawca spirali milczenia 95

VII. JAN JAKUB ROUSSEAU WPROWADZA DO OBIEGU POJĘCIE "OPINIA PUBLICZNA"   96
- "Publiczny" oznacza widoczny dla każdego 97
- Opinia publiczna jako strażniczka obyczajów 97
- Opinia publiczna jako ochrona społeczeństwa i wróg jednostki 100
- Kompromis jako konieczność w postępowaniu z opinią publiczną 102
- Muszę się nauczyć znosić drwiny i zarzuty" 102

VIII. OPINIA PUBLICZNA JAKO TYRANIA: ALEXIS DE TOCQUEVILLE   104
- Równość wyjaśnia władzę opinii publicznej 105

IX. ROZSZERZANIE SIĘ POJĘCIA "KONTROLA PUBLICZNA" I ROZPAD POJĘCIA "OPINIA PUBLICZNA": EDWARD ROSS   109
- Pojęcie "opinia publiczna" na miarę naukowców i dziennikarzy 109
- Odgarnianie śniegu z chodnika jako opinia publiczna 110
- Aż do wyrzucenia poza nawias społeczeństwa 111

X. CHÓRALNE WYCIE WILKÓW   113
- Zgoda na wspólne działanie 114
- Zachowania stadne 115

XI. OPINIA PUBLICZNA U PLEMION AFRYKAŃSKICH I PLEMION REGIONU PACYFIKU   118
- Nie można przeżyć samotnie 119
- Złe doświadczenia ze światem zewnętrznym: pogarda, ośmieszenie 119
- Margaret Mead: trzy sposoby tworzenia opinii publicznej 120
- Wspólna uczta ze świńskiego mięsa 120
- Nieliczne lub zmienne reguły wymagają od jednostki wielkiej rozwagi 121
- System dualistyczny, stanowisko stronnictwa 121
- Jednostka jest bezsilna. Formalizm na Bali 122
- Kontrola sąsiadów 124

XII. SZTURM NA BASTYLIĘ. OPINIA PUBLICZNA I PSYCHOLOGIA ZACHOWAŃ MASOWYCH   125
- Konkretny tłum: jednostka doświadcza wspólnoty i uwalnia się od obserwacji otoczenia 125
- Pobudzona opinia publiczna konkretyzuje się w spontanicznej masie 129
- Chwiejny tłum: nietypowy dla opinii publicznej 130

XIII. MODA TEŻ JEST OPINIĄ PUBLICZNĄ   132
- Zmysł quasi-statystyczny jako ogniwo wiążące sferę indywidualną i zbiorową 132
- Dlaczego mężczyźni muszą nosić brody? 134
- Zdolność do kompromisu jest wyuczona 135
- Sztywny wzorzec 136

XIV. PRĘGIERZ   137
- Kary honorowe wykorzystują wrażliwą naturę społeczną człowieka 137
- Prawa honorowe społeczeństwa można odczytać z plotek 138

XV. PRAWO A OPINIA PUBLICZNA   141
- Polaryzacja, czyli podzielona opinia publiczna 142
- Bariera przeciwko przemianie społecznej i pochopne dopasowywanie się do modnych tendencji: dwie skrajności 144
- Prawo musi mieć poparcie obyczaju 147
- Ustawy zmieniają opinię publiczną 148

XVI. OPINIA PUBLICZNA SPRZYJA INTEGRACJI   152
- Nienadążanie badań empirycznych 152
- Teoria integracji Rudolfa Smenda 153
- "Integracja" równie niesympatyczna jak "przystosowanie"? 154
- Duch czasu jako osiągnięcie integracji 154
- Silny nacisk opinii publicznej w sytuacji zagrożenia społeczeństwa 155

XVII. HERETYCY, AWANGARDZIŚCI, INDYWIDUALIŚCI: PROWOKATORZY OPINII PUBLICZNEJ   157
- Kto nie boi się izolacji, może zmieniać opinię publiczną 157
- Prekursorzy reagują na publiczność nie bardziej niż lunatycy 158
- Cierpienie z powodu publiczności i życie za sprawą publiczności 159
- Kiedy i dlaczego zmienia się muzyka? 160

XVIII. STEREOTYP JAKO ŚRODEK PRZEKAZU OPINII PUBLICZNEJ: WALTER LIPPMANN   161
- Książka demaskatorska 161
- Jak chmury burzowe na pogodnym niebie opinii 162
- Obrazy w naszych głowach - pseudoświat, na którego rzeczywistość przysięgamy 163
- Jednolite zasady wyboru stosowane przez dziennikarzy 164
- Osoby o różnych nastawieniach inaczej widzą ten sam proces 165
- To, o czym się nie informuje, nie istnieje 167
- Opinia publiczna rozpowszechnia się dopiero dzięki stereotypom 168

XIX. TEMATYZACJA JAKO OSIĄGNIĘCIE OPINII PUBLICZNEJ: NIKLAS LUHMANN   170
- Uczynić temat przedmiotem debaty 170
- Środki masowego przekazu określają, co pojawia się na porządku dziennym 172

XX. PRZYWILEJ DZIENNIKARZY: UPUBLICZNIANIE   173
- Poczucie bezsilności wobec środków masowego przekazu 173
- Nowy aspekt badań nad działaniem środków masowego przekazu 174
- Opinia publiczna wprowadza na salony 175

XXI. OPINIA PUBLICZNA MA DWA ŹRÓDŁA. JEDNYM Z NICH SĄ ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU   176
- W roku wyborczym 1976 zmienił się klimat opinii 176
- Oczami telewizji 180
- Dziennikarze nie manipulowali, oni tak to widzieli 180
- Rozszyfrowywanie języka obrazów i sygnałów 182

XXII. PODWÓJNY KLIMAT OPINII   186
- Walka przeciwko spirali milczenia 186
- "Pluralistyczna ignorancja": społeczeństwo myli się w ocenie społeczeństwa 188

XXIII. FUNKCJA ARTYKULACYJNA: KTO Z TRUDEM ODNAJDUJE WŁASNE STANOWISKO W ŚRODKACH MASOWEGO PRZEKAZU, MA ZAMKNIĘTE USTA   189
- Twarde jądro 189
- Brakuje słów, jeśli nie płyną ze środków masowego przekazu 191

XXIV. VOX POPULI - VOX DEI   193
- Nie rozsądek, ale przypadek 194
- Definicje, które mogą stanowić podłoże badań empirycznych nad opinią publiczną 197
- Nowe szaty króla. Związek opinii publicznej z miejscem i czasem 199
- Opinia publiczna - nasza skóra społeczna 201

XXV. POSŁOWIE 1980   202

XXVI. NOWE ODKRYCIA   204
- Horyzont czasowy rozszerza się w przeszłość 204
- Wielki mąż stanu zna opinię publiczną 207
- Kto traci opinię publiczną, przestaje być królem (Arystoteles) 210
- Homeryczny śmiech 211
- Niepisane prawa 212
- Życie publiczne i prywatne: Michel de Montaigne 213
- Opinia publiczna w Pieśni o Nibelungach 217
- Karykatura z 1614 roku 217
- Apolitycznym Niemcom długo brakowało pojęcia 219
- Na oczach wszystkich i do uszu każdego 220
- Nietzsche jako prekursor Waltera Lippmanna 221

XXVII. NA DRODZE DO TEORII OPINII PUBLICZNEJ   223
- Brak wyczucia opinii publicznej 224
- Spirala milczenia nie toleruje ideału demokracji 224
- Co trzeba wiedzieć, chcąc analizować opinię publiczną 225
- Milcząca większość nie zaprzecza spirali milczenia 226
- Proces opinii publicznej: energia jądrowa 226
- Na jakich założeniach opiera się teoria 227
- Test zagrożenia izolacją 228
- Test lęku przed izolacją 230
- Natura społeczna objawia się w uczuciu zakłopotania 233
- Kryterium lęku przed izolacją 238
- Test zmysłu quasi-statystycznego 240
- Test wypowiedzi i milczenia 241
- Twarde jądro: odpowiedź z Don Kichota 241
- Jak suma opinii jednostkowych zmienia się w opinię publiczną? 242

XXVIII. JAWNA I UKRYTA FUNKCJA OPINII PUBLICZNEJ: PODSUMOWANIE   245
- Funkcja jawna opinii publicznej: kształtowanie opinii w demokracji 246
- Funkcja ukryta opinii publicznej: kontrola społeczna 251
- Porównanie dwóch koncepcji opinii publicznej 253

POSŁOWIE 1991   259

SUPLEMENT 2001. PRZEPROSIĆ ZA KOLUMBA? OPINIA PUBLICZNA MA GRANICE W CZASIE I PRZESTRZENI   262
- Jedna moralność dla wszystkich? 264
- Zaproszenie w średniowiecze 268

PRZYPISY   272

STUDIA LITERACKIE NAD OPINIĄ PUBLICZNĄ   301

BIBLIOGRAFIA   303